Bu Yazının Tamamı Ali Kemal Parıldar'a Aittir ve Onun Tasavvuf Vadisinde Bayburtlu Halk Şairleri Kitabından Alınmıştır. Mutasavvıf Bayburtlu Büyük İrşâdi -İLESAM CUMARTESİ SOHBETLERİ VE ŞİİR DİNLETİSİ- (26 Kasım 2016 Cumartesi, Saat:14.00- İLESAM Genel Merkez Salonu) Mutasavvıf Bayburtlu Büyük İrşâdi Edebiyatın, sanatın, kültürün ve aktüel konuların konuşulduğu, şiirlerin okunduğu etkinliklerine devam eden Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliğinin Cumartesi toplantılarından biri daha 26 Kasım 2016 tarihinde İLESAM Kültür Evi’nde gerçekleştirildi. İLESAM Genel Başkan Yardımcısı İlter Yeşilay'ın yaptığı açılış konuşmasıyla başlayan program, Ali Kemal Parıldar'ın Mutasavvıf Bayburtlu Büyük İrşâdi konusunu anlatması ile devam etti. Bu Yazının Tamamı Ali Kemal Parıldar'a Aittir ve Onun Tasavvuf Vadisinde Bayburtlu Halk Şairleri Kitabından Alınmıştır. BAYBURT İLİNİN KISA TARİHÇESİ Bayburt Anadoluda en eski yerleşim yerlerinden biridir.Bayburt ,MÖ.dört binlerde,Asyadan gelen U rartular-Haldiler,ve Huriler 'in ilk yerleştikleri bir yerdir.Daha sonra Büyük Roma imparatorluğunun yönetimine girmiş ve Romalılarca meşhur Bayburt kalesi inşa edilmiştir. MS 395 tarihinde Doğu Roma 'nın yönetimi altına girmiş,1071- 1202 tarihleri arasında ,Saltukların ve Danışmenlerin elinde kalmıştır Bayburt 1204 tarihinde Selçuklu Sultanı 2. Ruknettin tarafından alınmış,Erzurum ve Bayburt'un ''Melikliğini' kardeşi Mugisiddin Tuğrul Şaha vermiştir. Tuğrul Şah ve oğlu Cihan Şah döneminde Kale yeniden imar edilmiş dışı çinilerle kaplanmış kalenin adı ''Çinimaçin '' kalesi olarak adlandırılmıştır. Bayburt bu yönetimde çok imar edilmiş ve bilim şehri olmuştur. Birara ,Erzurum ve Baayburt Moğolların istilasına uğramış ,kısa bir müddet Konya'ya bağlanmışlardır. 1237. 13. YY. Orta Asyadan ( Zencan'dan ) Bayburt'a gelen kabilelerin içinde çok hatırlı bir aile olan Zencanların oğulları AHİ EMİR AHMET ZENCAN,Mevlana'yı ziyaret etmek ister ,aile izin vermez.Mevlâna rüyasında Ahmet'in saçını keser ve O'na seni müritliğe kabul ettim der .Böylece kabri türbesi Bayburt'ta olan ,Ahi Emir Ahmet Zencan'ı ,Konya'dan gelenMürid Ârif Çellebi ziyaret eder ,Mevlâna!nın oğlu Sultan Veled ilede manevi kardeş olarak mektuplaşırlar. Bayburt ticare yolu olarakta ,Moğolistan'la ,Ceneviz,ve Venedik arasında ipek yolu olarak bilinir. Bayburt ,1410 yıllarında Karakoyunlular'ın ve takiben Akkoyunlular'ın yönetimine girer . Yavuz Selim,Çaldıran seferine giderken Bıyıklı Mehmet Paşayı Bayburt'un zaptı için görevlendirir.Mehmet Paşa 15 /ekim /1514 tarihinde Bayburt'u alarak Osmanlı topraklarına katmıştr Bayburt Osmanlı döneminde iki kez Ruslar tarafından işgal görmüşse de ,kahramanca savunmalar yaparak onbinlerce şehidi vatana kurban vererek Mareşal Fevzi Çakmak'ın ''Harp Tarihine, Kop dağındaki savunmasıyle ''İKİNCİ PİLEVNE''olarak kayda hak kazanmıştir Bayburt , Birinci Cihan Savaşında ,16/ temmuz / 1916 daki işgal dan, 21 /şubat /1918 Tarihinde kurtulmuş bugüne kadar her yıl Kurtuluş Bayramını büyük coşku ile kutlamayı ,milli ve manevi duyguları gençlerine hediye etmeği görev bilmiştir. .Allâh Devletimizi ve Vatanımızı sonsuzadek korusun ,halkımızın mutluluğunu devamlı kılsın. TASAVVUF'DA MERTEBELER Tasavvuf, mensup olanı Allah'a götüren yoldur.ZÜHT:her türlü zevke karşı koyarak,kendini ibadete veren kişidir..Daha sonra .TAKVA durumuna geçer.Bu durumda Allah korkusu ile yasaklardan sakınır,şehvetten nefsani duygulardan sakınarak ruhunu temize çikarır. Tasavvuf'ta yol:HAL veAŞK yoludur.Medreselerde ise; ilmin yolu .tecrübe tahkik ve delillerledir. Ârifler'e göre üç türlü bilgi vardır: a) İlmel Yakın: Akli delillerle hasil olur, b)Aynel Yakın:Görmek ile hasıl olur, c)Hakkel Yakın :Görünen şeyin kendisi olur. Tasavvuf'un mensubu olanlarda şu aşamalar görülür:a) şeriat kapısı, Kur'an ve islâm esaslarına uymaktır zahir bilgilerdir. b)TARİKAT KAPISI :(ilmi ledun)yani batın ilimlerdir,mürşitle sağlanır. c)MARİFET KAPISI:Gerçeğin tadını alır,Hakikat kapısını açar. d)Hakikat kapısı aşamasına ulaşan kişi benlğinden sıyrılmış,Yaradan'la bir olmuştur. Tasavvuf ehli bir halde durmaz.Ümit ve ümitsizlik içinde bulunur.Buna: TELVİN denir.. Bu halden kurtulma ile bir üst dereceye yükselir ki,bunada TEMKİN DENİR. Tasavvuf mensubu,şu mertebeleri geçerek Allah'a ulaşır: a)Nefs-i Emmare: Nefsin emrinden çıkma kurtulma çabası, b)Nefs-i Levvame:Nefsin azap verici kötülüklerinden kurtulduktan sonra içine huzur gelmesi c)Nefs-Mülhime:İlham sahibi olma durumuna erişmek d)Nefs-i Mutmaine:Kanaat sahibi olmak ve Allah'a yaklaşmak. e)Nefs-i Raziye: Rıza gösteren ,boyun eğen duruma yükselme, f)Nefs-i Kâmile:Noksansız tam olma, g)Fena-fillâh :Vahdet-i Vücut'la bir olma .(Ben diye bir varlık bitmiş ,yok olmuştur.) TASAVVUFİ HİKÂYELER Şair Nabi Padişahın yakınında olanlardandır.Saray mensuplariyle Hicaza gitmektedir,Medine yakınlarında bir vali ,ayaklarını Medine'ye doğru bir direye dayar ,bunu gören ,Nabi,şu dörtlüklerle valiyi uyarır: Sakın terk-i-edepten, (Bu dörtlük ,sabah ezanını okuyacak müezzinlere Kuyi Mahbub-i Hüdadır bu, ilham oluyor; ezanın bitiminde tekrar ediliyor.) Nazagâhi İlâhi'dir , Muhammet Mustafa'dır bu. Belh Hükümdarı İBRAHİM ETHEM'in tahtını terk edişi: Hükümdar'ın odasında temizlik yapan hizmetçi , kuş tüyü yatağa az bir müddet uzanır. İ lgililer tarafından kırbaçlanma cezası görürken hep güler, kırbaçlayanlar ,niçin güldüğünü sorunca derki : Ben kısa müddet yatmanın bu kadar cezasını görürsem ,burada hergün yatan acaba ne ceza görecek. Bu sözden irşad olan hükümdar tahtını terkeder . Fırat kıyısında hırkasını tamir ederken ,saray mensuplarından birisi yanına gelir haline acır,O ise iynesini suya atar balıklara emreder çıkarttırır. Böylece ermişliğini anlatmak ister. Büyük İrşadi 'nin bu mertebeleri kazandığını umuyor ,şimdi de O'nun hayatindan bahsetmek istiyorum . BÜYÜK İRŞADİ BABA Büyük İrşadi Baba,Konya'dan Bayburt'un Oruçbeyli Köyüne aile fertleriyle gelip yerleşmiş bir kişidir.İrşadi her müslüman gibi ,dinî bilgilerini medreseden almıştır,hocalarının taktirini kazanan İrşadi, Bayburt v e Sünür medreselerinde :Sarf-u nahif ( Dilbilgisi) ,Mantık,Tefaasir, (Tefsirler),Hadis;(Peygamberimizin sözleri), Bedii -beyan (güzel konuşma)derslerini okumuş İCAZET (Diploma) almış biridir. Şairin hayatı Oruçbeyli köyyünde geçmektedir. İlmi hüviyete sahip İrşadi, Erzincanli Hayyat-i Vehbi H azretlerinin Nakşi Tarikatının Üveysi koluna intisap etmiştir. Halk Şairlerinin hemen hepsinin tasavvufi yönde irşad olmalarına sebep olan menkıbeleri vardır, İşte İ rşadi Baba da ,bır gün dere boyu akan çayın kıyısından yürürken dalgın ve düşüncelidir. Suyun durgun ve derin bir yerine ( göle) düşer ve bu vesile ile İRŞAD OLUR. O ' gece kalbi İlâhi aşkla dolu Şair uyandığında ilk şiirini ,Âruz vezni bir Semai ile söyleyerek Allâh'a teveccüh ettiğini anlatmağa çalışır: Bir gece hubda verildi ,dil-i imranlık bana, Gusseden hiç âzad olmam,gelse sultanlık bana, Kûşeyi vahdete girdim bu cihan fani imiş, Ettiğim cürm-ü hatalar,geldi pişmanlık bana. Çarhı gerdun yüz cevahir, eser birgün bâdımız, Hoyrat girer bağımıza ,kurutur yaprağımız, Tenimiz hâkâ karışır ,unutulur adımız, Yeşil atlas giymektense,yeydir üryanlık bana. Şol kişi derde bahadır,daim yıkar hasmını, Dünyaya mağrur olanın,Allâh bozar resmini, Zikredeli ol Cenab'ı Kibriya'nın ismini, Bu yalancı fani dünya, geldi zindanlık bana. Dokuz türlü âlet ister ,taşı hakkâ k delmeğe, Mürşidimiz tarif eyler, doğru yola gitmeğe, Bu İrşadi arzu çeker,hakî payan gelmeğe, Gerçi nasip eyler ise, Hazret'i Mevlâ bana. İrşadi Baba ,Bayburt ile Gümüşhane arasında bulunan Vavuk Dağında fırtınaya tutulur.Şikâyetini şu koşma ile anlatmağa çalışır: Şikâyetim vardır çarh-ı felekten, Bilmem bize neden mezak edildi, Yazın bad-ı seba vermedi bize, Kışın zemherirde sazak edildi. Hiç mi gelmem ben feleğin eynine, Sikke girmez borçlu kulun koynuna, Beni davul etti taktı boynuna , Şimşir tokmak ile tak-tak edildi. El âriftir her insanı sezerler, Palo'dan geçene mercan dizerler, Eller köhlan ata binmiş gezerler, Bize boz himar da yasak edildi. Gördü ki İrşadi hail olmamış, Gayrı işkenceye kail olmamiş, Bu fani dünyaya mail olmamış, Kaf dağın ezmeğe ,tokmak edildi. Şairin üç oğlu vardır,üçü de,askere alınmıştır.Hasat zamanı yalnız kalan işe adam arayan zorunluktadır.Erzincan'da asker olan oğularından birine izin almak için Paşaya müracaatta bulunacak, huzuruna çıkar ,paşam :Oğlum Ahmet' e izin istiyorum der. Paşa da, : Neden Yusuf -Yakup değilde Ahmet diye sorar ; O'da Ahmet başka der.-Paşa öyleyse senden ,kafiyeleri başka olan bir şiir istiyorum deyince ,Paşanın ilgisinden memnun olan İrşadi Baba,şu koşmayı söyler: Hüda'nın çok nebisi var, Resulü Ekrem-i başka, Şeriat babı içinde, İmam-ı Âzamı başka. Diyanet de bu yol çardır. İmam-i Maliki dardır. Cihanda çok sular vardır, Mekke'nin zemzemi başka. Her bir Âşık düzer amma, Her kâtip,bir yazar amma, Her sefine yüzer amma, Nuh yaptığı gemi başka. Lezzetinde meğer bal var, Arada kıl ile kaal var, Her çiçekte bir ahval var, Lâlenin şebnemi başka. Hey İrşadi yok irfanın, Cefası çok Nerimanın , Sadarette Süleyman'ın , Geda'ya erhamı baaşka. Siptoros Köyünün camisi 1828 RUS işgalinde yıkılmış köye Ermeniler yerleştirilmiştir. Camilerini tamir etmek isteyen köylüler Ermenilerce engllenmektedir. Erzurum valisi ni de ,elde ettikleri için bir türlü başarilı olamiyolar. Hocayı bir heyetle Valiye gönderiyorlar.Huzura çıkan heyette İrşadi'yi kıyafet bakımından iyi bulmayan vali, Dert anlatacak adam bu ''seme mi ''der İrşadi çok kırılmıştır.Dışa bakarak hüküm veren valiye bunu anlatmak için,mahalli ağızla aşağıdaki ''fahriyeyi''söyler: 1 2 Abdal ararım gezerim, Âlimlerin fetvasıyam Âriflerin casusuyam, Âşıkların elmasıyam, Suretime bakma benim Hiçbir gülle sökmez beni, Siyretimin namusuyam. Şah-ı Merdan kal'asıyam 3 4 Ben mey doldurur kanarım İbrişim ipek teliyem, 4 Teşneye bade sunrım, Hiçbir dilber bükmez beni, Türlü çiçeğe konarım, Bin anka tüccar malıyam, Selvi kovan arısıyam. Hiçbir kervan çekmez beni. 5 6 Her pehlivan eymez beni, Ben hubbam yanık değilem, Ağrı Dağı çekmez beni, Uyur uyanık değilem, Deyme kotan sökmez beni, Ben boz bulanık değilem, Devri Âdem harosuyam. 7 Akan sular durusuyam 7 İrşadi'ya derler seme, Attım gamı düştük deme Hu çektiğim bir Âdem'e, Vermez aman darısıyam , Vali ,kırdığı gönlün tamirine çalışmışsa da,İrşadi Baba iltifatlara kulak asmamıştır,Bu ziyaretin tek kazancı , Vali ermenileri iltizamdan vaz geçmiş,camilerini onarma izni çıkmıştır. Cami yapılmış ,köylü toplanarak İrşadi'ye imam olması teklifinde bulunurlar .İrşadi, para ile ilim satılmaz der kabul etmek istemez. Köylünün çok israrı karşısında imamlığı kabul eder ,ücret kesmez ,köylüler mahsul zamanı O' nu mağdur etmeycekleri ni söylerler .Aradan aylar geçer harman zamanı gelir ,Hoca bağlandığı bu kapıdan kalabalık nüfusunu besleyecek ücreti bekler fakat ilgilenen olmaz.Şaire ancak bir fakir komşu üç urup (12 kg) buğday getirir.Kış hazırlığı yapamayan Hoca çok müşkül durumda kalmıştır.Durumu gelin Hocadan dinleyelim .1 3 Dinleyin ağalar tarif edeyim, Dediler ki,bizde ânı biliriz, Siptoros köyünün vasfın edeyim, Kâmiller gittiği yola gideriz, Dediler ,gel seni imam edelim, Makûlatın,mahsulatın veririz, Hizmet görmez misin gezip dururken, İmam olmaz mısın gezip dururken. 4 2 4 Dedim ilim para ile satılmaz, Bu söze yanılıp eylenip kaldım, İmamlık ecrini boynuma aldım, İmamlık ecrini boynuma aldım, Güneşin içinde zerre tutulmaz, Sene tekmil oldu harmana geldim, El -yüz üstünde karpuz kesilmez, Herkes ücretini alıp dururken. Kudret kantarına,tartıp dururken. 5 6 Baktım hiçbir yerde vasfım olmadı, Dedim canım böyle imam olur mu, Aç mısın-tok musun diyen olmadı, Gülşensiz bahçede bülbül durur mu? Benim ahvalimden bilen olmadı Üç urup buğdaya imam olur mu,, Herkes tedarikin yapıp dururken. Sekiz kaşık bir kazana vururken. 7 Bir akşam üstü haneme vardım, Evin kapısından bir seda aldım, İşittim gulgule eylendim kaldım, Anladım kıssayı candan dinlerken. Şâir iki evlidir,hoca evinin kapısına geldiğinde eşlerinin şikâyetlerini ,,,,duymuş ,onlara hak vererek onlarin ağzından koşmasına devam etmiştir: 1 2 Biri der başımda yoktur dastarım, Biri der vardım ben bir mollaya, Biri der arkamda yoktur fıstanım Öküzü yok koşa gide tarlaya, Kimi der akşamdır,yoktur iftarim. Sağını yok,çayır çimen yaylaya, Güneş aşıp mağrip vaktı olurken. Mor menekşe ,lale sümbül biterken. 3 4 Kimi der çok yerden istemişlerdi, O'zaman ölümü aldım aynime, Elaltın elçiler gelmişler idi, Topla ndı evrakım geldi aklıma, Bir poşaya varsam bundan iyiydi, Az kaldı hançeri sokam karnıma, Geçinirdim kalbur-elek satarken. Kör şeytan karşımda gülüp dururken. 5 6 Dedim hey biçare hanımefendi, Bir insanı tumazsa devleti özü, Nice bir ağlattın bu derd-i bendi, Çevirir âyâli kendinden yüzü, Nerde bir mal görsen gel sen bana de. İster olsun bir efendi bey kızı, Anı celbedelim ağyar uyurken. İlmi hikmetinden mana verirken İlm-i hikmetinden mânâ verirken. 7 8 Fakirin kısmetin Yaradan gönder, İRŞÂDİ sırrını kimseye deme, Sabı-sübyanları ağlatma güldür, Fani dünya için sakın gam yeme, Rakibin şem esin yandırma söndür, Zümreyi fakirden sen geri durma, Kudret oluğundan su dökülürken. Mihnet âleminden kalkıp göçerken. Mutasavvıf Büyük şair İrşadi Baba da ,hikaseni anlattığımz ,Tahtiını terk eden Belh Hükûmdarı İbrahim Ethem gibi varlıkta yok olmuş,eşlerinin şikâyetlerine tercuman olmaktan pişman olmuştur. Bunun tesellisini şu koşmasında dile getirmektedir. Gönül ne beklersin viran köşkünü, Âdemden halk olduk ,biz Didar için, Fenafillâh olup,göçüp dünyadan, Yanıp âşk od-una ,öz Didar için. Bu fani dünyada malı neylersin, Dar-ı haşrı bildin narı neylersin, Dalgıç mısın nehr- i cari neylersin, Dal derin deryaya öz Didar için. S en kendi kendini''OD''lara yakma, Mihnet kemerini boynuna takma,, Sakın bir nevreste ,mahbuba bakma, Halkoldun İRŞADİ kün Didar için. Yalnız medrese ilmiyle kalmış hocalarla ,Mutasavvıfların fikri çatışmaları öteden beri mevcuttur. irşadi Baba , hem medrese ve hem de, tasavvuf kültürüne vakıf ve sahip olduğu için hocalara karşı mutasavvıfları savunuyor. Onların da hocalar kadar medrese kütürleri olduğunu ancak alçak gönüllü oluşları bunu göstermeğe mânidir ,diyor. Dahi ak üstüne vurmam karayı, Yeşil yed elvanlı kol vardır bizde, Değme müşteriye açmam dükkânım, Lâhur-i yeşilden ,şal vardır bizde. Yelkensiz gemiyi,engine saldım, Kırıldı kanadım bi mecal kaldım, Süzdüm her çiçeğin ,şebnemin aldım, Kud retten yoğrulmuş, bal vardır bizde, İRŞADİ ,zâhirde ,söylenir dilde, Sırf biz âşık değil neler var elde, Kanaat şişesi var ikn elde, Haddinden ziyade ,mal vardır bizde. Yine bir gün ,İrşadi'nin ününü duyan birkaç hoca çevre illerden O'nu görmeye gelirler. Hoca harmanda işiyle meşguldur, Sağ bacağına deriden dizlik bağlamıştır. Kendisine İrşadi Baba yı görmeğe geldik derler, O'da benim değince İrşadi'ye bu postlu kıyafeti yakıştıramazlar,bunu ihsas ettirince ,Hoca ,birazda postun ''Tekkeye ait olduğnu ima ederek'' Şu koşmayı ayakta onlara irticalen söyler: Bu''abdal''postudur,buna hor bakma, Cihanı terk eden deriyi bağlar, Kurb-u İlâhiye vasıl olanlar, Soyunur kemhayı deriyi bağlar. Hocam bu sözlerden var mı haberin , Eğer derviş isen ,hani ''TEBERİN'' Vücudunda üçyüzaltmış damarın Halık'ım üstüne deriyi bağlar. Anka beziganım alın bacım'dan , Ser verir sır vermem ,ölsem acımdan, Mihnet-i dünyanın ,kahrı ucundan, Bu sefil İRŞADİ,deriyi bağlar. İrşadi Baba , hocaların kazanç için ,dini istismar etmelerini uygun bulmaz ve söylediklerine uygun hareket etmeleri için aşağıdaki KOŞMAile onlara öğütte bulunur. Gel ,gönül benden al beni, Sakın gitme aman eyri, Haak yoluna sarf olmassa , O zaman bil bu mal eğri. Dehr'e Ârifler meyl etmez, Andelip her vakıt ötmez, İki Şah'tan hışım olmaz, Devir dönmüş zaman eğri. Ölmüş İrşadi,sindedir, Herkesin ömrü bendedir, Hep eyrilik kendindedir, Kim derseki, falan eğri. İrşadi Baba,''Tasavvufi '' derinliğe erişmek için çalışırken ,''AHMEDİYE VE MEVLÛD '' gibi iki eser meydana getirmiştir, Bir de DİVANI varmış ,Torunu İrşadi ''Ağlar Baba'' birinci cihan savaşı sırasın da muhacerete yanında götürmüş kaybetmiş .Geçenlerde 26 kasım 2016 günü İLESAM'da İrşadi Baba hakkında verdiğim konfurasa torunlarından Eski MİLLET Vekilimiz,,Fetani Bey i davet ettim, kızının nikâhi ile çakıştığından gelemedi,ancak kayıp divanın bulunduğunu ve Bayburt Ünivrsitesi tarafından basııldığını müjdeledi Büyük İrşadi Baba'nın bırde ''Rast'' makamında ,usûlû düyek olan bestelenmiş, eseri bestesiyle elimde dir. Tasavvuf vadisinde Bayburtlu Halk Şairleri isimli eserimde bu beste notası ile mevcuttur. Mutasavvıf Büyük Ş air İrşadi Baba 1790 -1865 yılları arasında yaşamış eserleriyle ölmezliğe ulaşmıştır . Allâh rahmet eylesin, bizlere de şefaatçı kılsın ;amin. Ali Kemal Parıldar'a katılımlarından dolayı İLESAM Genel Başkan Yardımcısı İlter Yeşilay tarafından bir “Teşekkür Belgesi” takdim edildi. Etkinliğin ikinci yarısını oluşturan Şiir Dinletisi Murat Duman tarafından gerçekleştirildi. Hanifi Işık, Bekir Yeğnidemir, Bekir Aksoy, Orhan Vergili, Erdoğan Pamuk,Halil Aytekin, Abdullah Satoğlu, Aşık Yaşar Demiroğlu,Aşık Binali Kılıç,Aşık Şemsettin Güneş,Mahir Ünat,Ali Lale,Cahit Karaç,Ayhan Özinen, Selahattin Dündar,Merih Baran,İlter Yeşilay, Durak Turan Düz,Hüseyin Ünlü, Mediha Uzar, İbrahim Yaman, Sevinç Güven, Bayram Yelen, Vedat Fidanboy, Mehmet İler, Fevzi Kırşehirin Gülü, Aşık Bayram, Nurettin Gür Ozanoğlu, Saygıdeğer Ezberi,Ertuğrul Yılmaz, Ömer Faruk Arlı, Ahmet Afacan, Ali Altınlı, Baki Erdoğan, Şair Bektaş Yeter, Yılmaz Erdoğan etkinliğe katılan isimler arasındaydılar. TÜRKİYE İLİM ve EDEBİYAT ESERİ SAHİPLERİ MESLEK BİRLİĞİ İLESAM GENEL MERKEZİ Adres : İzmir 1.Cad. No: 33/16 Aydın Apartmanı, Kat:4 Kızılay / ANKARA Tel : 0 312 419 49 38 Faks : 0 312 419 49 39 Web : www.ilesam.org.tr E-Posta :
Bu Yazının Tamamı Ali Kemal Parıldar'a Aittir ve Onun Tasavvuf Vadisinde Bayburtlu Halk Şairleri Kitabından Alınmıştır. Mutasavvıf Bayburtlu Büyük İrşâdi -İLESAM CUMARTESİ SOHBETLERİ VE ŞİİR DİNLETİSİ- (26 Kasım 2016 Cumartesi, Saat:14.00- İLESAM Genel Merkez Salonu)
Mutasavvıf Bayburtlu Büyük İrşâdi
Edebiyatın, sanatın, kültürün ve aktüel konuların konuşulduğu, şiirlerin okunduğu etkinliklerine devam eden Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliğinin Cumartesi toplantılarından biri daha 26 Kasım 2016 tarihinde İLESAM Kültür Evi’nde gerçekleştirildi.
İLESAM Genel Başkan Yardımcısı İlter Yeşilay'ın yaptığı açılış konuşmasıyla başlayan program, Ali Kemal Parıldar'ın Mutasavvıf Bayburtlu Büyük İrşâdi konusunu anlatması ile devam etti.
Bu Yazının Tamamı Ali Kemal Parıldar'a Aittir ve Onun Tasavvuf Vadisinde Bayburtlu Halk Şairleri Kitabından Alınmıştır. BAYBURT İLİNİN KISA TARİHÇESİ
Bayburt Anadoluda en eski yerleşim yerlerinden biridir.Bayburt ,MÖ.dört binlerde,Asyadan gelen U rartular-Haldiler,ve Huriler 'in ilk yerleştikleri bir yerdir.Daha sonra Büyük Roma imparatorluğunun yönetimine girmiş ve Romalılarca meşhur Bayburt kalesi inşa edilmiştir. MS 395 tarihinde Doğu Roma 'nın yönetimi altına girmiş,1071- 1202 tarihleri arasında ,Saltukların ve Danışmenlerin elinde kalmıştır
Bayburt 1204 tarihinde Selçuklu Sultanı 2. Ruknettin tarafından alınmış,Erzurum ve Bayburt'un ''Melikliğini' kardeşi Mugisiddin Tuğrul Şaha vermiştir. Tuğrul Şah ve oğlu Cihan Şah döneminde Kale yeniden imar edilmiş dışı çinilerle kaplanmış kalenin adı ''Çinimaçin '' kalesi olarak adlandırılmıştır. Bayburt bu yönetimde çok imar edilmiş ve bilim şehri olmuştur.
Birara ,Erzurum ve Baayburt Moğolların istilasına uğramış ,kısa bir müddet Konya'ya bağlanmışlardır. 1237. 13. YY. Orta Asyadan ( Zencan'dan ) Bayburt'a gelen kabilelerin içinde çok hatırlı bir aile olan Zencanların oğulları AHİ EMİR AHMET ZENCAN,Mevlana'yı ziyaret etmek ister ,aile izin vermez.Mevlâna rüyasında Ahmet'in saçını keser ve O'na seni müritliğe kabul ettim der .Böylece kabri türbesi Bayburt'ta olan ,Ahi Emir Ahmet Zencan'ı ,Konya'dan gelenMürid Ârif Çellebi ziyaret eder ,Mevlâna!nın oğlu Sultan Veled ilede manevi kardeş olarak mektuplaşırlar.
Bayburt ticare yolu olarakta ,Moğolistan'la ,Ceneviz,ve Venedik arasında ipek yolu olarak bilinir.
Bayburt ,1410 yıllarında Karakoyunlular'ın ve takiben Akkoyunlular'ın yönetimine girer . Yavuz Selim,Çaldıran seferine giderken Bıyıklı Mehmet Paşayı Bayburt'un zaptı için görevlendirir.Mehmet Paşa 15 /ekim /1514 tarihinde Bayburt'u alarak Osmanlı topraklarına katmıştr
Bayburt Osmanlı döneminde iki kez Ruslar tarafından işgal görmüşse de ,kahramanca savunmalar yaparak onbinlerce şehidi vatana kurban vererek Mareşal Fevzi Çakmak'ın ''Harp Tarihine, Kop dağındaki savunmasıyle ''İKİNCİ PİLEVNE''olarak kayda hak kazanmıştir
Bayburt , Birinci Cihan Savaşında ,16/ temmuz / 1916 daki işgal dan, 21 /şubat /1918 Tarihinde kurtulmuş bugüne kadar her yıl Kurtuluş Bayramını büyük coşku ile kutlamayı ,milli ve manevi duyguları gençlerine hediye etmeği görev bilmiştir. .Allâh Devletimizi ve Vatanımızı
sonsuzadek korusun ,halkımızın mutluluğunu devamlı kılsın.
TASAVVUF'DA MERTEBELER
Tasavvuf, mensup olanı Allah'a götüren yoldur.ZÜHT:her türlü zevke karşı koyarak,kendini ibadete veren kişidir..Daha sonra .TAKVA durumuna geçer.Bu durumda Allah korkusu ile yasaklardan sakınır,şehvetten nefsani duygulardan sakınarak ruhunu temize çikarır. Tasavvuf'ta yol:HAL veAŞK yoludur.Medreselerde ise; ilmin yolu .tecrübe tahkik ve delillerledir. Ârifler'e göre üç türlü bilgi vardır:
a) İlmel Yakın: Akli delillerle hasil olur,
b)Aynel Yakın:Görmek ile hasıl olur,
c)Hakkel Yakın :Görünen şeyin kendisi olur.
Tasavvuf'un mensubu olanlarda şu aşamalar görülür:a) şeriat kapısı, Kur'an ve islâm esaslarına uymaktır zahir bilgilerdir. b)TARİKAT KAPISI :(ilmi ledun)yani batın ilimlerdir,mürşitle sağlanır.
c)MARİFET KAPISI:Gerçeğin tadını alır,Hakikat kapısını açar. d)Hakikat kapısı aşamasına ulaşan kişi benlğinden sıyrılmış,Yaradan'la bir olmuştur.
Tasavvuf ehli bir halde durmaz.Ümit ve ümitsizlik içinde bulunur.Buna: TELVİN denir..
Bu halden kurtulma ile bir üst dereceye yükselir ki,bunada TEMKİN DENİR.
Tasavvuf mensubu,şu mertebeleri geçerek Allah'a ulaşır:
a)Nefs-i Emmare: Nefsin emrinden çıkma kurtulma çabası,
b)Nefs-i Levvame:Nefsin azap verici kötülüklerinden kurtulduktan sonra içine huzur gelmesi
c)Nefs-Mülhime:İlham sahibi olma durumuna erişmek
d)Nefs-i Mutmaine:Kanaat sahibi olmak ve Allah'a yaklaşmak.
e)Nefs-i Raziye: Rıza gösteren ,boyun eğen duruma yükselme,
f)Nefs-i Kâmile:Noksansız tam olma,
g)Fena-fillâh :Vahdet-i Vücut'la bir olma .(Ben diye bir varlık bitmiş ,yok olmuştur.)
TASAVVUFİ HİKÂYELER
Şair Nabi Padişahın yakınında olanlardandır.Saray mensuplariyle Hicaza gitmektedir,Medine yakınlarında bir vali ,ayaklarını Medine'ye doğru bir direye dayar ,bunu gören ,Nabi,şu dörtlüklerle valiyi uyarır:
Sakın terk-i-edepten, (Bu dörtlük ,sabah ezanını okuyacak müezzinlere
Kuyi Mahbub-i Hüdadır bu, ilham oluyor; ezanın bitiminde tekrar ediliyor.)
Nazagâhi İlâhi'dir ,
Muhammet Mustafa'dır bu.
Belh Hükümdarı İBRAHİM ETHEM'in tahtını terk edişi:
Hükümdar'ın odasında temizlik yapan hizmetçi , kuş tüyü yatağa az bir müddet uzanır. İ lgililer tarafından kırbaçlanma cezası görürken hep güler, kırbaçlayanlar ,niçin güldüğünü sorunca derki : Ben kısa müddet yatmanın bu kadar cezasını görürsem ,burada hergün yatan acaba ne ceza görecek.
Bu sözden irşad olan hükümdar tahtını terkeder . Fırat kıyısında hırkasını tamir ederken ,saray mensuplarından birisi yanına gelir haline acır,O ise iynesini suya atar balıklara emreder çıkarttırır. Böylece ermişliğini anlatmak ister.
BÜYÜK İRŞADİ BABA
Büyük İrşadi Baba,Konya'dan Bayburt'un Oruçbeyli Köyüne aile fertleriyle gelip yerleşmiş bir kişidir.İrşadi her müslüman gibi ,dinî bilgilerini medreseden almıştır,hocalarının taktirini kazanan İrşadi, Bayburt v e Sünür medreselerinde :Sarf-u nahif ( Dilbilgisi) ,Mantık,Tefaasir, (Tefsirler),Hadis;(Peygamberimizin sözleri), Bedii -beyan (güzel konuşma)derslerini okumuş İCAZET (Diploma) almış biridir.
Şairin hayatı Oruçbeyli köyyünde geçmektedir. İlmi hüviyete sahip İrşadi, Erzincanli Hayyat-i Vehbi H azretlerinin Nakşi Tarikatının Üveysi koluna intisap etmiştir.
Halk Şairlerinin hemen hepsinin tasavvufi yönde irşad olmalarına sebep olan menkıbeleri vardır, İşte İ rşadi Baba da ,bır gün dere boyu akan çayın kıyısından yürürken dalgın ve düşüncelidir. Suyun durgun ve derin bir yerine ( göle) düşer ve bu vesile ile İRŞAD OLUR.
O ' gece kalbi İlâhi aşkla dolu Şair uyandığında ilk şiirini ,Âruz vezni bir Semai ile söyleyerek Allâh'a teveccüh ettiğini anlatmağa çalışır:
Bir gece hubda verildi ,dil-i imranlık bana,
Gusseden hiç âzad olmam,gelse sultanlık bana,
Kûşeyi vahdete girdim bu cihan fani imiş,
Ettiğim cürm-ü hatalar,geldi pişmanlık bana.
Çarhı gerdun yüz cevahir, eser birgün bâdımız,
Hoyrat girer bağımıza ,kurutur yaprağımız,
Tenimiz hâkâ karışır ,unutulur adımız,
Yeşil atlas giymektense,yeydir üryanlık bana.
Şol kişi derde bahadır,daim yıkar hasmını, Dünyaya mağrur olanın,Allâh bozar resmini,
Zikredeli ol Cenab'ı Kibriya'nın ismini,
Bu yalancı fani dünya, geldi zindanlık bana.
Dokuz türlü âlet ister ,taşı hakkâ k delmeğe,
Mürşidimiz tarif eyler, doğru yola gitmeğe,
Bu İrşadi arzu çeker,hakî payan gelmeğe,
Gerçi nasip eyler ise, Hazret'i Mevlâ bana.
İrşadi Baba ,Bayburt ile Gümüşhane arasında bulunan Vavuk Dağında fırtınaya tutulur.Şikâyetini şu koşma ile anlatmağa çalışır:
Şikâyetim vardır çarh-ı felekten,
Bilmem bize neden mezak edildi,
Yazın bad-ı seba vermedi bize,
Kışın zemherirde sazak edildi.
Hiç mi gelmem ben feleğin eynine,
Sikke girmez borçlu kulun koynuna,
Beni davul etti taktı boynuna ,
Şimşir tokmak ile tak-tak edildi.
El âriftir her insanı sezerler,
Palo'dan geçene mercan dizerler,
Eller köhlan ata binmiş gezerler,
Bize boz himar da yasak edildi.
Gördü ki İrşadi hail olmamış,
Gayrı işkenceye kail olmamiş,
Bu fani dünyaya mail olmamış,
Kaf dağın ezmeğe ,tokmak edildi.
Şairin üç oğlu vardır,üçü de,askere alınmıştır.Hasat zamanı yalnız kalan işe adam arayan zorunluktadır.Erzincan'da asker olan oğularından birine izin almak için Paşaya müracaatta bulunacak, huzuruna çıkar ,paşam :Oğlum Ahmet' e izin istiyorum der. Paşa da, : Neden Yusuf -Yakup değilde Ahmet diye sorar ; O'da Ahmet başka der.-Paşa öyleyse senden ,kafiyeleri başka olan bir şiir istiyorum deyince ,Paşanın ilgisinden memnun olan İrşadi Baba,şu koşmayı söyler:
Hüda'nın çok nebisi var,
Resulü Ekrem-i başka,
Şeriat babı içinde,
İmam-ı Âzamı başka.
Diyanet de bu yol çardır.
İmam-i Maliki dardır.
Cihanda çok sular vardır,
Mekke'nin zemzemi başka.
Her bir Âşık düzer amma,
Her kâtip,bir yazar amma,
Her sefine yüzer amma,
Nuh yaptığı gemi başka.
Lezzetinde meğer bal var,
Arada kıl ile kaal var,
Her çiçekte bir ahval var,
Lâlenin şebnemi başka.
Hey İrşadi yok irfanın,
Cefası çok Nerimanın ,
Sadarette Süleyman'ın ,
Geda'ya erhamı baaşka.
Siptoros Köyünün camisi 1828 RUS işgalinde yıkılmış köye Ermeniler yerleştirilmiştir. Camilerini tamir etmek isteyen köylüler Ermenilerce engllenmektedir. Erzurum valisi ni de ,elde ettikleri için bir türlü başarilı olamiyolar. Hocayı bir heyetle Valiye gönderiyorlar.Huzura çıkan heyette İrşadi'yi kıyafet bakımından iyi bulmayan vali, Dert anlatacak adam bu ''seme mi ''der
İrşadi çok kırılmıştır.Dışa bakarak hüküm veren valiye bunu anlatmak için,mahalli ağızla aşağıdaki ''fahriyeyi''söyler:
1 2
Abdal ararım gezerim, Âlimlerin fetvasıyam
Âriflerin casusuyam, Âşıkların elmasıyam,
Suretime bakma benim Hiçbir gülle sökmez beni,
Siyretimin namusuyam. Şah-ı Merdan kal'asıyam
3 4
Ben mey doldurur kanarım İbrişim ipek teliyem, 4 Teşneye bade sunrım, Hiçbir dilber bükmez beni,
Türlü çiçeğe konarım, Bin anka tüccar malıyam,
Selvi kovan arısıyam. Hiçbir kervan çekmez beni.
5 6
Her pehlivan eymez beni, Ben hubbam yanık değilem,
Ağrı Dağı çekmez beni, Uyur uyanık değilem,
Deyme kotan sökmez beni, Ben boz bulanık değilem,
Devri Âdem harosuyam. 7 Akan sular durusuyam 7 İrşadi'ya derler seme,
Attım gamı düştük deme
Hu çektiğim bir Âdem'e,
Vermez aman darısıyam ,
Vali ,kırdığı gönlün tamirine çalışmışsa da,İrşadi Baba iltifatlara kulak asmamıştır,Bu ziyaretin tek kazancı , Vali ermenileri iltizamdan vaz geçmiş,camilerini onarma izni çıkmıştır.
Cami yapılmış ,köylü toplanarak İrşadi'ye imam olması teklifinde bulunurlar .İrşadi, para ile ilim satılmaz der kabul etmek istemez. Köylünün çok israrı karşısında imamlığı kabul eder ,ücret kesmez ,köylüler mahsul zamanı O' nu mağdur etmeycekleri ni söylerler .Aradan aylar geçer harman zamanı gelir ,Hoca bağlandığı bu kapıdan kalabalık nüfusunu besleyecek ücreti bekler fakat ilgilenen olmaz.Şaire ancak bir fakir komşu üç urup (12 kg) buğday getirir.Kış hazırlığı yapamayan Hoca çok müşkül durumda kalmıştır.Durumu gelin Hocadan dinleyelim
.1 3
Dinleyin ağalar tarif edeyim, Dediler ki,bizde ânı biliriz,
Siptoros köyünün vasfın edeyim, Kâmiller gittiği yola gideriz,
Dediler ,gel seni imam edelim, Makûlatın,mahsulatın veririz,
Hizmet görmez misin gezip dururken, İmam olmaz mısın gezip dururken. 4
2 4
Dedim ilim para ile satılmaz, Bu söze yanılıp eylenip kaldım, İmamlık ecrini boynuma aldım, İmamlık ecrini boynuma aldım,
Güneşin içinde zerre tutulmaz, Sene tekmil oldu harmana geldim,
El -yüz üstünde karpuz kesilmez, Herkes ücretini alıp dururken.
Kudret kantarına,tartıp dururken.
Baktım hiçbir yerde vasfım olmadı, Dedim canım böyle imam olur mu,
Aç mısın-tok musun diyen olmadı, Gülşensiz bahçede bülbül durur mu?
Benim ahvalimden bilen olmadı Üç urup buğdaya imam olur mu,,
Herkes tedarikin yapıp dururken. Sekiz kaşık bir kazana vururken.
7
Bir akşam üstü haneme vardım,
Evin kapısından bir seda aldım,
İşittim gulgule eylendim kaldım,
Anladım kıssayı candan dinlerken.
Şâir iki evlidir,hoca evinin kapısına geldiğinde eşlerinin şikâyetlerini ,,,,duymuş ,onlara hak vererek onlarin ağzından koşmasına devam etmiştir:
Biri der başımda yoktur dastarım, Biri der vardım ben bir mollaya,
Biri der arkamda yoktur fıstanım Öküzü yok koşa gide tarlaya,
Kimi der akşamdır,yoktur iftarim. Sağını yok,çayır çimen yaylaya,
Güneş aşıp mağrip vaktı olurken. Mor menekşe ,lale sümbül biterken.
Kimi der çok yerden istemişlerdi, O'zaman ölümü aldım aynime,
Elaltın elçiler gelmişler idi, Topla ndı evrakım geldi aklıma,
Bir poşaya varsam bundan iyiydi, Az kaldı hançeri sokam karnıma,
Geçinirdim kalbur-elek satarken. Kör şeytan karşımda gülüp dururken.
Dedim hey biçare hanımefendi, Bir insanı tumazsa devleti özü,
Nice bir ağlattın bu derd-i bendi, Çevirir âyâli kendinden yüzü,
Nerde bir mal görsen gel sen bana de. İster olsun bir efendi bey kızı,
Anı celbedelim ağyar uyurken. İlmi hikmetinden mana verirken İlm-i hikmetinden mânâ verirken.
7 8
Fakirin kısmetin Yaradan gönder, İRŞÂDİ sırrını kimseye deme,
Sabı-sübyanları ağlatma güldür, Fani dünya için sakın gam yeme,
Rakibin şem esin yandırma söndür, Zümreyi fakirden sen geri durma,
Kudret oluğundan su dökülürken. Mihnet âleminden kalkıp göçerken.
Mutasavvıf Büyük şair İrşadi Baba da ,hikaseni anlattığımz ,Tahtiını terk eden Belh Hükûmdarı İbrahim Ethem gibi varlıkta yok olmuş,eşlerinin şikâyetlerine tercuman olmaktan pişman olmuştur. Bunun tesellisini şu koşmasında dile getirmektedir.
Gönül ne beklersin viran köşkünü,
Âdemden halk olduk ,biz Didar için,
Fenafillâh olup,göçüp dünyadan,
Yanıp âşk od-una ,öz Didar için.
Bu fani dünyada malı neylersin,
Dar-ı haşrı bildin narı neylersin,
Dalgıç mısın nehr- i cari neylersin,
Dal derin deryaya öz Didar için.
S en kendi kendini''OD''lara yakma,
Mihnet kemerini boynuna takma,,
Sakın bir nevreste ,mahbuba bakma,
Halkoldun İRŞADİ kün Didar için.
Yalnız medrese ilmiyle kalmış hocalarla ,Mutasavvıfların fikri çatışmaları öteden beri mevcuttur. irşadi Baba , hem medrese ve hem de, tasavvuf kültürüne vakıf ve sahip olduğu için hocalara karşı mutasavvıfları savunuyor. Onların da hocalar kadar medrese kütürleri olduğunu ancak alçak gönüllü oluşları bunu göstermeğe mânidir ,diyor.
Dahi ak üstüne vurmam karayı,
Yeşil yed elvanlı kol vardır bizde,
Değme müşteriye açmam dükkânım,
Lâhur-i yeşilden ,şal vardır bizde.
Yelkensiz gemiyi,engine saldım,
Kırıldı kanadım bi mecal kaldım,
Süzdüm her çiçeğin ,şebnemin aldım,
Kud retten yoğrulmuş, bal vardır bizde,
İRŞADİ ,zâhirde ,söylenir dilde,
Sırf biz âşık değil neler var elde,
Kanaat şişesi var ikn elde,
Haddinden ziyade ,mal vardır bizde.
Yine bir gün ,İrşadi'nin ününü duyan birkaç hoca çevre illerden O'nu görmeye gelirler. Hoca harmanda işiyle meşguldur, Sağ bacağına deriden dizlik bağlamıştır. Kendisine İrşadi Baba yı görmeğe geldik derler, O'da benim değince İrşadi'ye bu postlu kıyafeti yakıştıramazlar,bunu ihsas ettirince ,Hoca ,birazda postun ''Tekkeye ait olduğnu ima ederek'' Şu koşmayı ayakta onlara irticalen söyler:
Bu''abdal''postudur,buna hor bakma,
Cihanı terk eden deriyi bağlar,
Kurb-u İlâhiye vasıl olanlar,
Soyunur kemhayı deriyi bağlar.
Hocam bu sözlerden var mı haberin ,
Eğer derviş isen ,hani ''TEBERİN''
Vücudunda üçyüzaltmış damarın
Halık'ım üstüne deriyi bağlar.
Anka beziganım alın bacım'dan ,
Ser verir sır vermem ,ölsem acımdan,
Mihnet-i dünyanın ,kahrı ucundan,
Bu sefil İRŞADİ,deriyi bağlar.
İrşadi Baba , hocaların kazanç için ,dini istismar etmelerini uygun bulmaz ve söylediklerine uygun hareket etmeleri için aşağıdaki KOŞMAile onlara öğütte bulunur.
Gel ,gönül benden al beni,
Sakın gitme aman eyri,
Haak yoluna sarf olmassa ,
O zaman bil bu mal eğri.
Dehr'e Ârifler meyl etmez,
Andelip her vakıt ötmez,
İki Şah'tan hışım olmaz,
Devir dönmüş zaman eğri.
Ölmüş İrşadi,sindedir,
Herkesin ömrü bendedir,
Hep eyrilik kendindedir,
Kim derseki, falan eğri.
İrşadi Baba,''Tasavvufi '' derinliğe erişmek için çalışırken ,''AHMEDİYE VE MEVLÛD '' gibi iki eser meydana getirmiştir, Bir de DİVANI varmış ,Torunu İrşadi ''Ağlar Baba'' birinci cihan savaşı sırasın da muhacerete yanında götürmüş kaybetmiş .Geçenlerde 26 kasım 2016 günü İLESAM'da İrşadi Baba hakkında verdiğim konfurasa torunlarından Eski MİLLET Vekilimiz,,Fetani Bey i davet ettim, kızının nikâhi ile çakıştığından gelemedi,ancak kayıp divanın bulunduğunu ve Bayburt Ünivrsitesi tarafından basııldığını müjdeledi
Büyük İrşadi Baba'nın bırde ''Rast'' makamında ,usûlû düyek olan bestelenmiş, eseri bestesiyle elimde dir. Tasavvuf vadisinde Bayburtlu Halk Şairleri isimli eserimde bu beste notası ile mevcuttur.
Mutasavvıf Büyük Ş air İrşadi Baba 1790 -1865 yılları arasında yaşamış eserleriyle ölmezliğe ulaşmıştır . Allâh rahmet eylesin, bizlere de şefaatçı kılsın ;amin.
Hanifi Işık, Bekir Yeğnidemir, Bekir Aksoy, Orhan Vergili, Erdoğan Pamuk,Halil Aytekin, Abdullah Satoğlu, Aşık Yaşar Demiroğlu,Aşık Binali Kılıç,Aşık Şemsettin Güneş,Mahir Ünat,Ali Lale,Cahit Karaç,Ayhan Özinen, Selahattin Dündar,Merih Baran,İlter Yeşilay, Durak Turan Düz,Hüseyin Ünlü, Mediha Uzar, İbrahim Yaman, Sevinç Güven, Bayram Yelen, Vedat Fidanboy, Mehmet İler, Fevzi Kırşehirin Gülü, Aşık Bayram, Nurettin Gür Ozanoğlu, Saygıdeğer Ezberi,Ertuğrul Yılmaz, Ömer Faruk Arlı, Ahmet Afacan, Ali Altınlı, Baki Erdoğan, Şair Bektaş Yeter, Yılmaz Erdoğan etkinliğe katılan isimler arasındaydılar.
TÜRKİYE İLİM ve EDEBİYAT ESERİ SAHİPLERİ MESLEK BİRLİĞİ
İLESAM GENEL MERKEZİ
Adres
:
İzmir 1.Cad. No: 33/16 Aydın Apartmanı, Kat:4 Kızılay / ANKARA
Tel
0 312 419 49 38
Faks
0 312 419 49 39
Web
www.ilesam.org.tr
E-Posta
Adınız Soyadınız
Girilecek rakam : 826212
Lütfen yukarıdaki rakamları yazınız.