İLESAM CUMARTESİ SOHBETLERİ ve

ŞİİR DİNLETİSİ

(17 Aralık 2016)

“Yaşayan Mitoloji: Türk Müzik Kültüründe Mitolojik Öyküler ve Motifler”

Edebiyatın, sanatın, kültürün ve aktüel konuların konuşulduğu, şiirlerin okunduğu etkinliklerine devam eden Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği’nin Cumartesi toplantılarından biri daha 17 Aralık 2016 tarihinde İLESAM Kültür Evi’nde gerçekleştirildi.

Program, İLESAM Genel Başkanı Mehmet Nuri Parmaksız’ın yaptığı açılış konuşmasıyla başladı.

Üst üste yaşanan terör olaylarından dolayı duyduğu üzüntüyü dile getirerek konuşmasına başlayan Mehmet Nuri Parmaksız şehitlerimize Allah’tan rahmet, acılı ailelerine ve bizlere başsağlığı diledi.

Üç ayda bir yayınlanması planlanan İLESAM Dergisi’nin ikinci sayısının çıktığını ve 2017 yılı itibariyle iki ayda bir yayınlanacağının müjdesini de veren Parmaksız, “Bu ülkenin birlik ve beraberliği bizim geleceğimizdir. Bu konuyla ilgili olarak gerçekleştirmeyi planladığımız sempozyumumuzu Mart ayı içinde yapacağız.” dedi.

Sözlerini şiir ve sanatçının önemini anlatarak noktalayan Parmaksız konuşmasını yapmak üzere Prof. Dr. F.Gülay Mirzaoğlu’nu kürsüye davet etti.

Cumartesi Sohbetleri Prof. Dr. F. Gülay Mirzaoğlu’nun  “Yaşayan Mitoloji: Türk Müzik Kültüründe Mitolojik Öyküler ve Motifler”  konusunu anlatması ile devam etti. 

Prof. Dr. F.Gülay Mirzaoğlu’na konuşma notlarını bizlerle paylaştığı için teşekkür ediyor ve sizlere aynen aktarıyoruz:

“İnsanlık tarihi kadar köklü bir sanat olan müziğin ilk esin kaynağı doğadaki seslerdir. Rüzgârın uğultusu, denizin dalgası, ırmağın akışı, derenin şırıltısı, kuşların cıvıltısı, bülbülün ötüşü gibi doğal sesler, Türk müziğinin kökeninde yer etmiş seslerdir. Müziğin varlığı, insanoğlunun varoluş serüveni kadar eski ve köklüdür. Yaşamın her anında bir müzik vardır ve “düzenli”, kesintisiz ritmiyle yaşamak eylemine eşlik eder.

Arkaik toplumlarda müzik vazgeçilmez toplu bir etkinliktir. Müzikte süreklilik, bir bakıma “yaşamda süreklilik” anlamı taşımaktadır. Müzik bilinen en eski çağlardan da geriye, bilinmeyen devirlere kadar uzanır. Çünkü, insanoğlu doğuştan müzik yapma yeteneğine sahiptir. Bilinen en eski müzik örnekleri, ayin ve dinsel törenlerde söylenen dualar, yakarışlardır. Türklerde şamanlık döneminde dinsel ve büyüsel içerikli pek çok töreni şamanlar yönetirler ve bu törenlerde müzik eşliğinde dualar terennüm edilirdi.  Örneğin, Türkler arasında kutsallık atfedilen, bolluk, bereket ve süreklilik adına dualar, dilekler, yakarışlar çoğunlukla Altay dağına iletilirdi. Bu türden ritüel yahut törenlerde, müzik veya müzikal sesler yoluyla Altay dağıyla (karşılıklı) konuşma sihirli bir güç olarak algılanırdı.
İşte bu dualar ve yakarışlar doğrudan mitolojik öyküler ve motifler içermekteydi.


                                             

Ritüel nitelikteki şarkıların, terennümlerin yanı sıra, bir çalgının ortaya çıkış öyküsü, Dedem Korkut’un kopuz çalmayı bıraktığı takdirde mezara gireceğini anlatan Kazak efsaneleri, günümüz türkülerindeki mitolojik öyküler ve motiflerinin müzik kültürümüzün mitolojiye açılan en eski pencereleridir. Bir başka deyişle, binlerce yıl önceki inançlarımız, kimi zaman bir öykü biçiminde ezginin büyülü tınısıyla bir türküde özetlenirken, kimi zaman da bir aşk ve ayrılık türküsünde sevgilinin güzelliğini tanımlamada yahut yiğitlik imgesini güçlendiren bir benzetmede görülür. “Dağlar seni delik delik delerim”/ “Kalbur alır toprağını elerim” dizelerinde, “sıradan” bir insanın özlemi anlatılırken, türkü kahramanının mitolojik bir varlık kabul edilen “dağ” ile konuşması tam olarak yaşayan mitolojidir. Diğer yandan, sevenleri ayıran “seher yıldızı” ve yârdan haber ve güzel kokular getirerek sevenleri birleştirme, onları kavuşturma gücüne sahip “seher yeli”nin türkülerimizde yüzyıllar hatta binyıllar boyunca düzenli bir biçimde dile getirilmesi bizi bütünüyle mitoloji ile buluşturur.

Günümüzde Türk müzik kültürü çerçevesi içinde türkü öykülerinin beslendikleri “Ala Geyik Efsanesi”, “Kervankıran Efsanesi”, “Taş bebek Efsanesi” gibi mitolojik öyküler halk türkülerimizin kendine özgü kurgusal yapısı içinde, türkülerin büyülü tınılarıyla yaşamına devam etmektedir. Bunun yanı sıra “Evlerinin önü iğde”, “Evlerinin önü söğüt” gibi dizelerle başlayan türkülerimizde mitolojik ağaçlar sembolik anlamda yaşamını sürdürür. Gök, yer, ırmak, dere, akarsular, güneş, ay ve yıldızlar türkülerimizde tesadüfen yer almazlar. Bütün bu motifler mitolojiden beslenen öykülere eklenince Türk müzik kültüründe “yaşayan” bir mitolojinin varlığına tanık oluruz. Türküler söylendikçe söz konusu mitolojik öyküler ve motifler de, gelecek kuşaklara müzik sanatının en estetik biçimiyle aktarılmaya devam edecektir.”

Prof. Dr. F. Gülay Mirzaoğlu’na katılımlarından dolayı İLESAM Yönetim Kurulu üyelerinden Prof. Dr. Nurullah Çetin tarafından bir “Teşekkür Belgesi” takdim edildi.

 Etkinliğin ikinci yarısını oluşturan Şiir Dinletisi İbrahim Etem Ekinci tarafından sunuldu.

M.Ufuk Mistepe, Ayhan Özmen, Şeref Pınarbaşı, Hanefi Işık, Tülin Hatun Şenel, Halil Yazanel, Nedime Tatar Sivasoğlu, Bayram Yelen, Bekir Aksoy, Bekir Yeğnidemir, Aida Zeynalova, Sibel Unur Özdemir, Ali Aydemir, Hüseyin Ünlü, Nurettin Gür Ozanoğlu, Orhan Vergili, Songül Dündar, Seyfettin Çoban, Hanlar Koca, Mahir Ünat, Yeter Bektaş, Durak Turan Düz, Âşık Bayrami, Ceyhun Karagöz, İbrahim Yaman, Murat Duman, Çakırgöz Palandöken ve Fatma Kalkan etkinliğe katılan isimler arasındaydılar.

Açlık-tokluk, zenginlik-fakirlik, dürüstlük, dostluk, menfaat, mertlik, insanlık, türkü, şehit, bayrak, vatan, iman gücü, Mehmetçik, yalnızlık, Kuvayi Milliye şehitleri, barış temalı şiirler güne damgasını vurdu.

İLESAM çatısı altında güzel bir Cumartesi etkinliği daha yüreklerdeki yerini aldı.

İLESAM Şiir Dinletilerimize şiire, sanata ve kültüre gönül veren herkesi- üyemiz olsun veya olmasın-bekliyoruz. Unutmayın!

HABER METNİ: Sibel Unur Özdemir

FOTOĞRAFLAR: Sibel Unur Özdemir-Orhan Vergili