AZERBAYCAN GEZİMİZ

“İLESAM Azerbaycan Temsilcisi Sn. Hayal Rıza’nın asıl ev sahipliği ve organizesinde Türkiye’den de 17 şair ve yazarın katılımıyla gerçekleşen VII. Uluslararası Şairler Günü 5 Haziran Bakü, 7 Haziran Beylegan ve 8 Haziran’da Şabran’da yapıldı. Gezimizin ayrıntıları:

4 Haziran 2017

Ankara - İstanbul bağlantılı Bakü seferimiz THY ile yapıldı. Keşke Ankara-Bakü direk sefer olsaydı, hem bu kadar yorulmaz,  hem de zaman kaybetmezdik. Dönüşümüz de aynen çileli oldu.

Heydar Aliyev hava limanında toplu resim çekiminden sonra tahsisli bir minibüsle All Stars adlı otelimize varıp dinlenmeye çekildik.

Grubumuzla saat altı civarında Urfalı şahsın lokantasında yemekli toplantıya geçtik. Bu genç müteşebbis patron, geçen on yılda restoranlar zinciri oluşturmuş, yedincisinde bize gerçekten iyi bir işletmeci olduğunu ispatlar tutum ve tavır sergiledi.

Herkesin kendini sırayla tanıtma klasiğine geçildi. Evvelce ancak birkaçını kısmen tanıdığım grup üyeleri konuşmalarıyla gerçek değerlerini ortaya koydular.

Gezi vesilesiyle ilk defa tanıştığımız değerler arasında en ilginci Tebrizli Rıza Goçi olup Başbakanlıkta Farsça tercümanı olarak çalışıyor ve gelecek yıl şairler buluşmasının İLESAM tarafından Tebriz’de yapılmasını projelendiriyor. “Şehriyarın Şeheri”  iyi düşünce ama bilahare bağımsızlıklarının yüzüncü yılı vesilesiyle ve yine genişletilerek Azerbaycan’da yapılması fikri ağırlık kazandı.

Bir başka değerli isim 1942 doğumlu Sn Yadigâr Sarı;  MEB’de başmüfettişlik yapmış,  adeta canlı tarih. Ve tasavvuf ehli…

İlginç bir isim daha Yurdanur Aybar, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Telif Hakları Genel Müdürlüğü Daire Başkanı. Bu demektir ki şairlerimizin telif hakları yakın takipte ve ciddi anlamda koruma altında…

5 Haziran (iyun) 2017

Bolca fotoğraf çekmeliyim ama teknolojik yetersizliğimi itiraf ediyorum.

Heydar Aliyev’in kabri ve Azerbaycan Devlet Mezarlığındaki ünlüleri, özellikle Bahtiyar Vahapzade ruhaniyetlerini ziyaret ederek saygı gösterip karanfiller bıraktık. Şehitler Hıyabanı, Türk Şehitliği ziyaretlerinde bulunduk. 20 Yanvar olayları ile Nuri Paşa harekâtı anıldı.

Sürpriz bir şekilde bir şair nikâhına katılıp topluca şahitlik ederek genç çifti mutlu ettik.

Mugam merkezi denilen sahildeki binanın güzel bir salonunda asıl program 7. Şairler Gününe katıldık. Sunuş ve protokol konuşmalarının özeti: Bu yılki etkinliklerin Memmed Araz ve 29 yaşında öldürülen Mikail Müşfik adına düzenlenmiş olmasıydı.

Dolu salonda dolu dolu bir program icrası izledik. Milletvekili Ganire Paşayeva’nın himayesinde, ünlü Anar’ın huzurunda, KTB, TİKA, İLESAM, Bakü Büyükelçiliği gibi ülkemiz kurumlarının katkıları ifade edildi.

İLESAM’ın Azerbaycan Temsilcisi şair Hayal Rıza’nın sunumunda gerçekleşen programda kısa bir konuşma yaparak Mukay Elebayev’den bir kuple Kırgız dilinde şiir okudum. Eminim tebriklere bakılırsa ilginç, heyecanlı ve başarılı bir sunumla ilgi odağı olmuştum. Şöyle ki Beylegan programında yine Kırgız Türkçesiyle şiir okumam istenmiştir. Öte yandan birçok şair ve yazar şahsıma kitaplarını imzalayıp verdiler. Şüphesiz Anar’ın huzurunda söz almak programın genel başarısıydı. Akşam yemeğinde yine Anar’ın sohbetinde olmakla şereflendik.

Programın devamında Basın huzurunda Şair Müşfik’in mezarı kabul edilen Hazar Denizine gül serpme merasimi icra edildi.

New Bakü Otelin 7. Katında beş saat süren akşam yemeğinin bence en ilginç ve etkileyici kişisi Karabağlı Seyran Sehavet idi.

6 Haziran Salı

Çok yoğun temaslar, hareketli ve yorucu bir günün özeti:

• Azer Kitap Yazıdan, yayın ve satışına kadar kitap işiyle uğraşan yeni kurulmuş bir firmanın reyonlarından eğitim-konferans salonuna kadar olması gereken ne varsa gördük. Özellikle Türkiye Türkçesi ve yazarları kitaplarını inceledim. Şah İsmail- Yavuz mektuplarını içeren yeni bir kitabı dayanamayıp satın aldım.
• KASPİ Üç Devrin Gazeti’ni ziyaret ettik. Gerçekten çok istifade ettiğimiz bir kültür gezisi oldu. Sahibi Suna Veliyeva Hanım son derece heyecanlandı. Zira söz alıp Tagiyefler, Dr. Hüseyin Ali ve Gasprinskinin yayıncılığını sorunca Bizim Prof. Dr. Yavuz Akpınar’ın burada araştırma yapıp yayınladığını öğrendik. Mükâfat olarak birçok hediye yayın takdim edildi.
• Azerbaycan Yazarlar Birliği Başkanı Anar heyetimizi makamında kabul etti. Sertifikalarımızı/ katılım belgelerimizi elinden aldık.
• Azerbaycan Bestekârlar Birliğini ve çok şık hanım başkanı Firengiz Alizâde’yi makamında ziyaret ettik.
• Azerbaycan Milli Kütüphanesi ve başkanı Kerim Tahirov’u ziyaret. Basın huzurunda kitaplarımızı ve hususi hediyemi takdim edip prestij kitap hediyelerimizi aldık. Yine televizyonlar önünde İLESAM’la işbirliği protokolü imzalandı.
• Türkiye Bakü Büyükelçiliğini ziyaret. Büyükelçi Sn Özkan Özoral bizi kabulünde gelecek planlaması da yapılan verimli bir toplantı gerçekleşti. Azerbaycan’ın 100. Yılının kutlanacağı 2018 yılında neyin, nerede, nasıl yapılacağı ve istenen katkılarımız özellikle konuşuldu.
• Azerbaycan İlimler Akademisi ki bizdeki YÖK’ün muadili imiş. Akademik Milletvekili İsa Habipbeyli, Edebiyat Enstitüsünün Direktörü olarak ev sahipliği yaptı. Ziyaretimizde Bahar Berdali’nin 60. Yaş jübilesinde bulunduk. Bu tip kutlamalar eski Sovyet rejimi alışkanlığı olup Türk Dünyasında oldukça yaygındır. Milletvekili de olan Prof. Dr. Jale Aliyeva ve diğer önemli konuşmacılar söz alıp gönüllerimizi de aldılar. Bayan Berdali’nin üç eseri tanıtıldı: İlk cilt Karabağ Savaşı. II. Cilt Berdali’nin nesirleri Cilt Uşak (çocuk) Hikâyeleri.
• Akşam yemeğinden sonra Bakü’nün ünlü tiyatro salonunda gerçekten bize sürpriz bir program vardı. “Yübiley=Jübile” de denilen yaratıcılık gecesi İLESAM Genel Başkanımız Nehmet Nuri Parmaksız için düzenlenmişti. Programın zirvesi Parmaksız şiirlerinin bestelenerek ilk kez icra edilmesi oldu. Yine öğrendik ki Parmaksız’ın kitaplarının Azerbaycan satış istatistiklerine göre ilk üç sırada olduğu açıklandı. Başkanımızla bir kez daha kıvanç duyduk! Milletvekili Ganire Paşayeva ve ünlü Anar’ın himayesinde yapılan bu programda Sn Parmaksız’a Azerbaycan Yazarlar Birliği üyeliği verilmiştir. Şiirli ve müzikli imrenilecek bir gece tertip edilmişti.

7 Haziran 2017 Çarşamba

Dört saatlik Bakü-Beylekan yolculuğu öğleden öncemizi doldurdu.  Edebiyatçı Prof. Dr. İmamverdi Hamidov ekibimize katılmıştı. Tanışma sohbetimiz oldukça iyi oldu. Felsefe, özellikle tasavvuf çağı üzerinde fikir teatisinde bulunduk.  “Şarkın Rafaeli” denilen Kemaleddin Behzad  ve minyatür resim üzerine konuşurken  Timur ve Şah İsmail’den bahsetmemek olmazdı.  Kütüphaneci olduğumu ve Şah İsmail’in 1522’de Tebriz Kütüphanesi için “Emirnâme” yayınladığını, böylece kültür ve sanat adamlarını kütüphane merkezli korumaya aldığından haberdar olduğumu filan anlatınca şüphesiz etkilendi. Azerbaycan İlimler Akademisi adına görevliydi ve Beylegan Programında ilginç bulduğum bizim TİKA amblemli kürsüden bilimsel bir konuşma yaptı.

Yolculuğumuz bir müddet denize paralel güneye devam etti. Manzara çıplak arazi ve yer-yer petrol kuyuları. Sonra batıya yöneldik. Manzara tarım arazileri ve Aras nehriyle yeşillenerek bu defa İran hududuna paralel sürdü ve aşağı yukarı 300 km yol kat ettik.

Yol üstü Hubyarlı levhasını görünce heyecan duydum. Bu heyecanımı program kürsüsüne taşıyarak şiirim arasında ifade ettim. Öyle ya Hubyar Sultan’ı çalışıp bir makaleme konu etmiştim. Şimdi yeniden çalışma gereğini ve Türkistan’dan Tokat’a, zincirin halkalarını tamamlamayı düşünüyorum.

Beylegan’da karşılanmayı takiben sürpriz bir şekilde Cercis Peygamberin türbesini ziyaret ettik. Sarkan kanca ve dilek efsanesini görüp dinledikten sonra dört defa ölüp dirilen ve yılanlara hükmeden bu peygamberin İsa Aleyhisselamın şeriatı üzerine MS üçüncü asırda tebligat yaptığını bilgileniyoruz. Zannımca Aziz/ Saint Georges / Corc adından bozma Cercis adlı bu peygamberin adını duymuşluğumuz vardı. Ancak İsrailiyat olduğunu ve Suriye’de yaşayıp öldüğünü düşünüyorum.

Açık havada sazlı sözlü yapılan ziyafette, Türkiye’de bir televizyon kanalının düzenlediği ses yarışmasına katılıp Azerbaycan’da meşhur olduğu söylenen*  bir hanım sanatçıyı zevkle dinledik. Etin lezzeti zikredilmeye değer, zira yöreye has bitkilerle beslenen sığırların etinin özel olduğu dillendirildi. Öte yandan yöresel yemek ve hamur işleri özellikle ekibimizin bayan şairlerini adeta mest etti.

8 Haziran/İyun Perşembe

Şabran seyahatimiz ve Şabran Milletvekili Cenap Tahir Süleyman’ın ön planda olduğu, atanmış ve seçilmişlerin birlikte ev sahipliği yaptığı şairler programımız, Hakanı Şirvani hatırasına hasredilmiştir. Çok güzel bir şehirde, mükemmel*  bir medeniyet sarayında, hoş şair ve insanlarla, yine onların deyimiyle “tedbir inşa ve icrası” oldu.

Seyahatimiz bu defa Hazar’ın kuzeyine yöneldi ve iki saat kadar sürdü. 61 Rayon/ilçe idari taksimatındaki Azerbaycan’ın yarısından fazlası Bakü’de yaşamaktadır. Türkiye’nin 1/10’u kadar, yani Ege Bölgemizi andıran şekli ve yüzölçümüyle yaklaşık on milyon nüfusa sahiptir.

Salonda gösteri yapan mahalli kıyafetli Şabranlı Tatlar, Farsçaya yaklaşan dilleriyle* milli azınlık ilan edilmiş. Soruşturmamızda nüfusları ve menşeleri hakkında farklı cevaplar aldık. Elli binle dört yüz bin arasında sayıları, Fars, Tatar ve Yahudi kökenli olduklarına dair çelişkili cevaplar aldık. Kimlik sorunları yüzünden Tatarlara özenip onlar gibi görünüp, hissedip, yaşarlarken; hakiki Tatarlarca aşağılandıkları, hatta “tatlı çocuk” deyiminin buradan kaynaklandığı ifade edildi. Bilindiği gibi kadınsı ve cinselliği uyandıran gençler için bu tabir kullanılmaktadır. Neticede Azerbaycan bayrağını sahnede dalgalandıran Tatlar, müzikli, folklorik güzel*  bir gösteri yapıp bolca alkış aldılar.

1464 yılında ölen pir Seyyid Yahya Şirvani’nin ruhaniyeti sanki bizimleydi. Merhum dedemin Halvetiliğini araştırırken İmam Kazım soyundan esrarlı isimli birçok kitap sahibi bu önemli zata tesadüf etmiştim…

Hakanı Şirvani ve Nesimi hakkında bilgilendiğimiz bu gezinin son bölümünde  “Ben bu cihana sığmazam Enel Hak!” nağmeleri kulağımdan sanki ruhuma işliyor.”

Erdoğan Pamuk “Azerbaycan Yazarlar Birliği’nin Beylegan Şehri’nin Sadri (başkanı) Asif Caferli’nin kaleme aldığı ve Beylegan ziyaretimizde bizzat takdim ettiği Mücireddin isimli eseri bilahare okudum ve içinde kendimden bir şeyler buldum.Kendimden bir şeyler derken; takriben üzerinde yedi ay çalıştığım ve geçmişte kitap haline getirdiğim Ahi Evran senaryo çalışmamdaki kervan ve ticaret sahneleri benzeşmektedir.  Aynı yüzyılda, aynı coğrafi mekânları bilmeden Sn. Caferli ile üzerinde çalışmış olmak, aynı duygu ve düşünceleri paylaşmak, duygudaş olmak heyecan verici.” diyerek konuşmasını sonlandırdı.

Konuşmasını gezi fotoğraflarıyla zenginleştiren Pamuk kendisine yöneltilen soruları da cevaplandırdı.

Erdoğan Pamuk’a katılımlarından dolayı Pehlivan Uzun tarafından bir “Teşekkür Belgesi” takdim edildi.

Etkinliğin ikinci yarısını oluşturan “Şiir Dinletisi”nin sunumu Bekir Yeğnidemir tarafından gerçekleştirildi.

Songül Dündar, Orhan Vergili, Selahattin Dündar, Niyazi Bali, Âşık Çelebi, Bayram Yelen, Musa Ay, Seyfettin Çoban, Sibel Unur Özdemir, Hüseyin Ünlü, Nevin Balta, Aida Zeynalova, Merih Baran, Sevgi Parlancı, Ertuğrul Yılmaz, Cahit Karaç, Mahir Ünat, Sadık Kılıç, Kemal Arslan, Köksal Özenç, Hayrettin Gültekin, Tuncer Ulusoy, Yakup Temelli, İsmet Bora Binatlı, Emine Codar ve Cemai Nur Özdilek etkinliğe katılan isimler arasındaydılar.

Birbirinden güzel şiirler ve ezgiler güne anlam katarken İLESAM çatısı altında güzel bir Cumartesi etkinliği daha yüreklerdeki yerini aldı.

İLESAM Şiir Dinletilerimize şiire, sanata ve kültüre gönül veren herkesi- üyemiz olsun veya olmasın-bekliyoruz. Unutmayın!

Haber Metni Ve Fotoğraflar: Sibel Unur Özdemir