İLESAM CUMARTESİ SOHBETLERİ VE ŞİİR DİNLETİSİ 

21 Nisan 2018 

“Kafiye Düzenindeki Devrim ve Şiir Çeşitleri”

Edebiyatın, sanatın, kültürün ve aktüel konuların konuşulduğu, şiirlerin okunduğu etkinliklerine devam eden Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliğinin Cumartesi toplantılarından biri daha 21 Nisan 2018 tarihinde İLESAM Kültür Evinde gerçekleştirildi.

İLESAM Yönetim Kurulu Üyesi Durak Turan Düz'ün yaptığı açılış konuşmasıyla başlayan program, Murat Haydaroğlu'nun “Kafiye Düzenindeki Devrim ve Şiir Çeşitleri” konusunu anlatması ile devam etti.

Sayın Murat Haydaroğlu'na konuşma metnini bizlerle paylaştığı için teşekkür ediyor ve metni sizlere aktarıyoruz.



 

Şiir

Duygu ve düşüncelerin çağrışım ve izlenimlerin dizeler haline getirdiği söz sanatıdır

düz yazı dışındaki anlatım şekline denir

Şiir serbest nazım ve ölçülü nazım olarak ikiye ayrılır

ölçü nazım  içine  Aruz vezinini de alır

Serbest şiir ölçü uyak nazım biçimden gibi bağlamımı olmayan şiir türü

Ses ve ahenk unusurları çok önemlidir serbest şiirlerde

Aruz şiirlerde belirli kalıplarda uzun kısa açık kapalı

belli kalıplarda yazılan şiir çeşidi

Ölçülü vezin nazımda ahenk meydana getirmek amacıyla mısralardaki hece yada ses sayılarının yada ses değerlerini bir birine eşitlenmesine ölçü denir.

Hece ölçüsü mısralardaki hece sayıları eşit olan şiirler

Şiir çeşitleri

1

Didaktik

Eğitici şiirler

BAŞARI İÇİN

Doğunca  yaşamın  başlar yarışı

Vücut sağlıklıysa  her bir karışı

Doğayla yaşamla olur barışı

Başarıya sorun olmaz varışı

2

Dramatik şiir

Genelde tyatro eserlerinde kullan dram şiirler

Kader

Şu köyün çobanı  bu gün ben olsam

O yavrularımı arayıp bulsam

Kolumu boynuna  sarsam dolasam

Ah kader vah kader  öldürdün beni

3

Lirik şiirler 

Aşk heyecan coşkulu şiirler

Yıllar eskitmemiş, güzelim teni

Eski heyecanı, yaşadım yeni

Görünce geçmişe, götürdün beni

Hiç unutur muyum, ölmeden seni

4

Pastrol

orman doğa çoban içeren şiiirler

Orman Yangını

Kasti yakanlara, hiç akıl almaz.

Derede tepede, yeşillik kalmaz.

Yağmur karı tutar, toprağı salmaz.

Elli sene diksen, tam orman olmaz

Orman yakanlara, idam bile az.

5

Satrik şiirler 

vatan soyanlara hırsızlara haksızlara karşı yazılaşiirler

yani taşlama  hiciv şiirler 

Yargı nerede 

İşi bilen hırsız, soyguncu usta,

Yetişiyor çırak sırada kursta,

Olan  pisliklerden milletim hasta,

Ülkede yürütme, yargı nerede?  

6

Epik şiirler

Kahramanlık şiirleridir

Şanlı Türkün Ordusu

Devletin devamını güçlü ordular sağlar

Halk devlet iş birliği kopmaz bir bağla bağlar

Ordusuz ülke yetim çocuklar gibi ağlar

Ülkenin göz bebeği  şanlı Türkün ordusu

REDİF     Mısra sonlarında yazılışları, okunuşları, anlamları ve görevleri aynı olan eklerin, kelime ve kelime gruplarının tekrar edilmesine 
"redif" denir.

Örnek-1

Bizim elde bahar olur, yaz olur.

Göller dolu ördek olur, kaz olur.

Sevgi arasında yüz bin naz olur. 

Suçumu bağışla, ben sana kurban. (Ercişli Emrah)

KAFİYE (UYAK)

Mısra sonlarındaki yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları ve görevleri farklı kelimelerin, eklerin benzerliğine kafiye denir.

Yanıp tutuşmadan aylarca yummadım gözümü,

Nücuma sor ki, bu kirpikler uyku görmüş mü?  (Mehmet Akif ERSOY)

KAFİYE ÇEŞİTLERİ

Uyaktaki ses sayısına göre

  1 Yarım kafiye

  2 Tam kafiye

  3 zengin kafiye 

Dizilişlerine göre uyaklar

  1 Düz kafiye

  2 Sarmal kafiye

  3 Çapraz kafiye

  4 Örtüşük kafiye şeması

  5 Mani tipi  kafiye

Uyakların dizelerdeki bulunan yerlerine göre

   1 İç kafiye

   2 Baş kafiye

   3 Baş kafiye ve son kafiye birlikte kullandım

Özel durumlar

   1 Tunç kafiye

   2 Cinaslı kafiye

   3 Akrostiş

1) Yarım Kafiye

   Tek ses benzerliğine dayanan kafiyedir.

örnek 1

Geçmiyor gözümün önünden o hal

Ayrılırken sözün sade hoşça kal

Senden bana anı  dudağımda bal

Unutmadım seni unutma beni

2) Tam Kafiye

   İki ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür.

Örnek

Sen miydin o afet ki dedim, bezm-i ezelde

Bir kanlı gül ağzında ve mey kasesi elde,

Bir sofrada içtik, ikimiz aynı emelde,

Karşımda uyanmış gibi bir baktı sarardı. (Yahya Kemal Beyatlı)

Örnek

Ansızın gördüm

Beni bir bakışınla  can evimden gör vurdun

Aklımın köşesinde her zaman da sen durdun

Kalbimdeki sevgimi aydınlatan tek nurdun

Özlemini duyarken ansızın gördüm seni

3) Zengin Kafiye

   Üç ya da daha çok ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür.

Örnek

Akaşam olur kapanır  yavaş yavaş perdeler

Heyecan dolu günler duy sorarım nerdeler

Geçsede aylar yıllar bende aynı yerdeler

İmkansız oldu yaşam inanki senden uzak

Tunç Kafiye: Ses benzeşmesinin üçten fazla olması durumunda

kelimelerin biri genellikle diğerini içine alır. Bu, durumda zengin kafiyenin adı "tunç kafiye" olur.

Sözler çaresiz kaldı sevgimi anlatmaya

Bir tebessüm her şeyi yetti kanıtlamaya

Sorsalar ne bu sevgi söz yok yanıtlamaya

Sevdam coşkum yetmezmi sevgimi anlatmaya

4) Cinaslı Kafiye

  Anlamları ayrı, fakat yazılış ve okunuşları aynı olan kelime ve kelime gruplarının mısra sonunda tekrarı ile oluşan kafiyedir.

Örnek

Leyleği görünce bilki geldi yaz

Gurbete gidince kırıldı elim

Sözle avunurum  selam olsun yaz

Çok şeymi istedim  selam olsun yaz

5 Sarmal kafiye

Kalamam bu ilde

Kal desende kalamam  artık yalnız  bu yerde 

Burada son kez  nefes  alışım son bakışım

Geride kaldı anım  son sigara yakışım

Umutlarım yok oldu  düşürdün beni derde

6 Çapraz kafiye

 Götürdün sevgi neşeyi

Görmezdi başkasını inanki  hiç gözlerim

İstemezdim gönlümde senden başka  kimseyi

Yıktın umutlarımı  geçmişi hep özlerim

Acımadan götürdün  nejla sevgi neşeyi

Akrostiş türü

Figen

            F arkındayım dostum hayat canlısı
İ zmirin kalesi delikanlısı

           G erçek cumhuriyet daim yanlısı

      E rkek gibi yiğit kadın şanlısı

            N arin demirden sert sevgi zanlısı
 

Baş kafiye

Baş kelimeler kafiyeyle başalyan  şiirler 

Bıktın galiba benim samimi hoş sevgimden

Sıktın  sebesiz yere kalbimi parçaladın

Yıktın hayellerimi yaptıklarından sonra

Çıktın birde ne kolay  çokhaklı haksız yere

Orta kafiye

Hak ediyorsun yarim

Kavuşamadım inan kalbimi çalan yare

Konuşamadım görüp tenhada nedir çare

Buluşamadım diye yüreğim pare pare

Her gün binlerce selam hak ediyorsun

Zaman zaman sebepsiz  efkarınla  ağlatsan

Saman alevi gibi yansan sönsen çağlatsan

Aman sen görme desen  gözlerimi bağlatsan

Her gün binlerce selam hak ediyorsun

Duymam başka bilmem söz  dilimdesin tek hece

Uyumam aklımdasın düşünürüm her gece

Doymam yar muhabete sade vuslat bilmece

Her gün binlerce selam hak ediyorsun

Sersen dikenli güller yollarıma dört koldan

Gersen çarmığa öyle baksanda sağdan soldan

Ersen mutluluğa düz değil dolaylı yoldan

Her gün binlerce selam hak ediyorsun

Kağıthane şiir  83  30 01 2016 yeni devrim şirimden 14 lü hece YENİLİKLER

Anılar günler

Açmış gülleriyle baharda kırlar

Saçmış etrafına duyulmuş sırlar

Kaçmış kayıp olmuş  hoş geçen yıllar

Özlemi duyduğum anılar yıllar

Karıştın ellere sevgi ortağım

Yarıştın zenginle nedir hatağım

Barıştın gelmedin  boştur yatağım

Özlemi duyduğum anılar yıllar

Paralandı yürek dayanmaz bünyem 

Sıralandı dertler çekildi fünyem 

Yaralandı sevgim boş yazar künyem 

Özlemi duyduğum anılar yıllar

Şeçen aşkı kıza bakar kanarım

neşen kayıp olmuş sana yanarım

Geçen yıllarımı  arar  anarım 

 Özlemi duyduğum anılar yıllar

25 01 2016 bu şiir yenlik yaptım  baş kafiye son kafiye YENİLİKLER

Sayın Murat Haydaroğlu'na katılımlarından dolayı İLESAM Yönetim Kurulu üyelerinden Durak Turan Düz tarafından bir “Teşekkür Belgesi”  takdim edildi.

Etkinliğin ikinci yarısını oluşturan Şiir Dinletisi Erdoğan Pamuk tarafından gerçekleştirildi.




Ali Kemal Parıldar, Hanifi Işık, İbrahim Bekler, Seyfettin Çoban, Fırat Demir, Halil Yazanel, Baki Kılıçarslan, Nedime Tatar, Hanlar Koca, Fevzi Daşkın, H. Hami Özalan, İbrahim Yaman, Aşık Bayrami, Zeynep Özügenç, Irmak Suna İlhan, Hüseyin Gürsoy, Aşık Düdai Mahir Ünat'da etkinliğe katılan isimler arasındaydı.

TÜRKİYE İLİM ve EDEBİYAT ESERİ SAHİPLERİ MESLEK BİRLİĞİ
İLESAM GENEL MERKEZİ

Adres: İzmir 1. Cadde No: 33/16 Aydın Apartmanı, Kat:4 Kızılay / ANKARA 

Tel: 0312 419 49 38  / Fax: 0312 419 49 39

Web:  www.ilesam.org.tr

E- Posta : ilesam@ilesam.org.tr