İLESAM CUMARTESİ SOHBETLERİ ve ŞİİR DİNLETİSİ 

(12 Mart 2016)

“Suriye Sorunu”

İLESAM Kültür Evinde 12 Mart 2016 tarihinde gelenekselleşmiş Cumartesi toplantılarından biri daha gerçekleştirildi.

İLESAM Genel Başkanı Mehmet Nuri Parmaksız “Meslek Birliği’mizin 14. Olağan Genel Kurul Toplantısı 26 Mart 2016 Cumartesi günü saat 11.00’de Türk Tarih Kurumu Konferans Salonu’nda (Kızılay Sok. No: 1 Kızılay/ANKARA)   yapılacaktır. 19 Mart 2016 Cumartesi günü Genel Merkez’imizde Cumartesi etkinliğimiz yapılmayacaktır.” diyerek üyelerini bilgilendirdi.

Parmaksız, günün konusu hakkındaki duygu ve düşüncelerini paylaştıktan sonra konuşmasını yapmak üzere İLESAM üyelerinden Nevin Balta’yı kürsüye davet etti.

Nevin Balta Suriye’nin geçmişine ve geleceğine yönelik bilgileri katılımcılarla paylaştı.

Üyelerimizden Nevin Balta hanımefendiye söyleşi konusu ile ilgili notlarını bizimle paylaştığı için teşekkür ediyor ve notlarını sizlere aktarıyoruz:

SURİYE SORUNU

Suriye ve Türkiye’nin tarihinde yaşananları kısaca özetlemek istiyoruz.

Ortadoğu, I. Dünya Savaşı’na kadar, İran hariç Osmanlı İmparatorluğu’nun fiili veya hukuki yönden egemenliği altındaydı. 19. yüzyıldan itibaren Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflaması, içte ve dışta önemli sorunlarla uğraşmak zorunda kalması nedeniyle bölge, İngiltere, Fransa ve Rusya daha sonra da Almanya ve İtalya’nın siyasi egemenlikler kurmaya çalıştıkları bir alan hâline geldi. I. Dünya Savaşı öncesine kadar Ortadoğu’ya koruyucu perde sağlayan Osmanlı Devleti, onu dışarıdan yönelen pek çok tehlikeye karşı korumuştu. Ortadoğu’daki manda yönetimleriyle söz konusu koruma artık mümkün değildi. 

Sykes-Picot Anlaşması, I. Dünya Savaşı sırasında, 16 Mayıs 1916 tarihinde İngiltere ve Fransa arasında yapılan ve Osmanlı Devleti'nin Orta Doğu topraklarının paylaşılmasını öngören gizli antlaşmadır. 16 Mayıs 1916’da yapılan Sykes-Picot Antlaşması’yla Anadolu’nun güneyi ve petrol yatakları açısından oldukça zengin olan bölge paylaşılmış, bu paylaşıma göre İngiltere, Musul hariç Irak’ı alarak Arabistan’ın büyük bir bölümüne sahip olmuştu. Fransa ise Suriye ile birlikte Arabistan’ın Necd sınırı kuzeyinde kalan bölgeyi ve Musul’u almıştı.

Osmanlı Devleti’nin, İtilaf Devletleri adına İngiltere’yle imzaladığı Mondros Mütarekesi’nin 1, 2, 5, 7, 10, 16, 19, 25. maddeleri Filistin Cephesi’nin, Anadolu’nun, Boğazlar’ın ve Ortadoğu bölgesinin gelecekteki statüsünü yakından ilgilendirmekteydi.

İngilizler ve Fransızlar, Sykes-Picot gizli anlaşmasına göre Suriye’yi işgal ettiler.

Şam'da doğan ve Türk olan Kurmay Albay Yahya Hayati Bey, 1918 Mondros Ateşkesi sırasında emekli iken, Suriye Kralı Faysal tarafından kendisine bir mektup gönderilerek, Suriye ordularının başkomutanlığı teklif edilmişti. Yahya Hayati Bey, arkadaşı Mustafa Kemal Paşa’dan izin alarak, Suriye’ye geldi.

Mustafa Kemal, Suriye’nin egemen bir devlet olarak Türkiye’nin gerisinde (jeostratejik konum itibariyle) olmasının menfaatlerine uygun ve Hayati Bey’in bu uğurda çaba göstermesinin uygun olacağını düşünerek Suriye’ye gitmesine izin vermişti. Yahya Hayati Bey, M. Kemal Paşa'nın onayını alarak, Araplarla işbirliğine girişmiş, Suriye'nin ileri gelenlerine Türkiye'nin yenilmesi hâlinde Suriye'nin de tam olarak işgal edileceğini anlatmış ve gerçek durumu idrak eden Suriyeliler Türklerle ortak hareket etme kararı almışlardı. Fransızların Suriye Kralı Faysal’a Suriye'nin tam olarak işgali anlamına gelen bir ültimatom gönderdiği sırada, Türklerin direnme fikri onlara cesaret vermiş, onlar da bu ültimatomu reddetmişlerdi.

Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Suriye Fransa'nın bir mandası oldu. Bu manda yönetimi 1946'ya kadar fiilen devam etti. Fransa mandası altında bulunan Suriye'den 1 Eylül 1920 tarihinde Lübnan yeni bir devlet olarak fiilen ayrıldı. Eylül 1920 tarihlerinde Şam ve Halep merkezli devletler kuruldu. Şam ve Halep devletleri 1922'de Suriye Federasyonu kurdular, 1925 tarihinde de Suriye Devleti adını aldılar ve 1941'e kadar bu şekilde devam ettiler. 1920 tarihinde Alevilerin yoğun yaşadığı bölgede Aleviler Toprağı, 1922'de Aleviler Devleti ve 1930'dan 1941'e kadar devam eden Lazkiye Hükümeti kuruldu. 1922-1941 tarihleri arasında Cebel Druz bölgesinde Dürzi halkına muhtariyet verildi. 1920-1922 tarihleri arasında Halep Devletine, daha sonra da Suriye'ye bağlı olan Antakya bölgesine Fransızlar tarafından kısmi bir muhtariyet verildi. Fransız sömürgecileri 1925'te Cebel Druz'de patlak veren ve Şam'a kadar yayılan bir isyanı ancak 1927'de bastırabildiler. 1926-1936 arasında Fransızların sıkı kontrol ettikleri parlamenterist bir sistemi kurdular. Suriye'de ilk kez 1932 yılında Mehmed Ali Abed cumhurbaşkanlığa seçildi. Fransa 29 Haziran 1939'da Antakya bölgesini Türkiye'ye verdi. Eylül 1941'de hür Fransız kuvvetleri komutanı Catroux Suriye'nin bağımsızlığını ilan etmişse de 1946'ya kadar İngiliz ve Fransızların yönetiminde kaldı.

Bugün Suriye’de 5 yıldır yaşanan iç savaşın birçok nedenleri bulunmaktadır. Cenevre Barış görüşmeleri ile ateş yapılması kararı alındı.  ABD Dışişleri Bakanı J.Kerry'nin Kerry, ateşkes konusunda tarafların ciddi olup olmadığının birkaç gün içinde ortaya çıkacağını, çatışmaların durdurulmasında sürecin uzaması durumunda Suriye'yi bir arada tutmanın zor olacağını belirterek, "Daha fazla bekleyecek olursak Suriye'yi bir bütün olarak tutmak için çok geç olabilir" dedi.

Suriye Dışişleri Bakanlığı, ABD'nin bu açıklamasının gerçeklere uymadığı ve bu ülkenin teröristlere verdiği desteği saklama amacı taşıdığını belirtti. Rusya ise şu anda Suriye'de akan kanı durdurmak ve siyasi süreci başlatmaktan başka planlarının olmadığını açıkladı. Nitekim ateşkes ilan edilmiş, sırayı Suriye önderliğinde 6 ay içinde geçiş hükümeti kurulması ve yeni bir anayasanın hazırlanması sürecinin işletilmesi almıştır. Ne ki ABD ve Rusya arasında ortak bir Eylem Planı'nın bulunmayışı çok önemli bir tartışma alanı oluşturuyor

ABD ve Rusya'nın yeni Suriye görüşmelerini başlatabilmek için karşılıklı  bazı ödünleri vermekten başka yol bulamadıkları anlaşılıyor. Nitekim ABD ve Rusya'nın Suriye'yi 3 federal bölgeden oluşacak bir yapıya dönüştürme fikrini yedekte tuttukları düşüncesi dünya basınında yer aldı. Suriye halklarının ve Suriye'de siyasi çözüm isteyen devletlerin, partilerin ve grupların isteğinin de bu yönde olduğu biliniyor.

Konuyla ilgili kendisine yöneltilen soruları da cevaplayan Nevin Balta’ya katılımlarından dolayı İLESAM Yönetim Kurulu Üyelerinden Durak Turan Düz tarafından bir  “Teşekkür Belgesi” takdim edildi.

Etkinliğin ikinci yarısını oluşturan Şiir Dinletisi de Durak Turan Düz tarafından sunuldu.

Çanakkale, şehitler, gaziler, kadınlar günü, bozuk düzen, bayrak, gençlik, Ankara, Türkiye, KKTC, sevgi temalı şiirler kültür ve sanatın zenginliği ışığında şairlerinin sesinde hayat buldu. Her şeyin temelinin sevgi olunduğuna vurgu yapıldı. İstiklal Marşı Şairimiz Mehmet Akif Ersoy sevgi ve saygıyla anıldı.

Edebiyatın, sanatın, kültürün ve aktüel konuların konuşulduğu, şiirlerin okunduğu, sazların dile geldiği etkinliklerine devam eden Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliğinin çatısı altında güzel bir Cumartesi etkinliği daha yüreklerdeki yeri aldı.

Ali Kemal Parıldar, Mahir Ünat, Bekir Yeğnidemir, Bekir Aksoy, İhsan Hökelekli, Seyfettin Çoban, Kemalettin Kalkan, Ozan Sevdai, Prof. Dr. Halil Tekin, Niyazi Bali, Mehmet Sevinç, Halil Yazanel, Erdoğan Pamuk, Kemal Arslan, Sibel Unur Özdemir, Orhan Vergili, Âşık Celal Yenitürk, Nurettin Gür Ozanoğlu, Merih Bran, İbrahim Yaman, Necati Özdenkoş, Tülin Hatun Şenel, Sevinç Doğancan Güven, Şakir susuz, Necati Aslan, Âşık Bayrami, Cihat solmaz, Bayram Yelen, Murat Duman, Binali Kılıç, Marif Balcı, Ali Lale, Fahrettin alay, Tuncer Ulusoy, Veli Zor, Sadık Kılıç,  Ali Haydar Karahacıoğlu, Fevzi Gökalp, Ahmet Mortaş, Hasan Göktürk, etkinliğe katılan isimler arasındaydı.

İLESAM Şiir Dinletilerimize şiire, sanata ve kültüre gönül veren herkesi- üyemiz olsun veya olmasın-bekliyoruz. Unutmayın!!!

HABER METNİ: Sibel Unur Özdemir

FOTOĞRAFLAR: Sibel Unur Özdemir-Orhan Vergili